Soru Sor
Sorunu sor hemen cevaplansın.
Ses: İnsanlar duygu ve düşüncelerini dil aracılığıyla aktarırlar. Dil sözcüklerden oluşur. Sözcükler seslerden oluşan anlamlı bütünlerdir. Ses, dilin söylenen ve duyulan en küçük parçasıdır. Harfler, sesleri yazıda gösteren işaretlerdir.
Dilimizde sesler ünlü ve ünsüz olmak üzere ikiye ayrılır.
Ünlüler (Sesliler): Ses yolunda herhangi bir engele çarpmadan çikan seslere ünlü denir. Dilimizde sekiz ünlü harf vardır: a, e, ı, i, o, ö, u, ü. Ünlü harflerin her birinin üç özelliği vardır. Aşağıdaki tabloda ünlüler bu özelliklerine göre gruplandırılmıştır:
Düz Yuvarlak
GENİŞ DAR GENİŞ DAR
KALIN a ı o u
İNCE e i ö ü
çalışmak, okullarımız, etkisiz, öğrenciler...
Yukarıdaki örneklerde sözcükler, kalınlık-incelik bakımından uyumlu olduklarından büyük ünlü uyumuna uymaktadır.
Örnek Soru - 1
Aşağıdaki sözcüklerden hangisi büyük ünlü uyumuna uymaz?
A) sınırlı
B) görgülü
C) bakımsız
D) meraklı
Yanıt: D
Örnek Soru - 2
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde büyük ünlü uyumuna aykırı sözcük yoktur?
A) Isıtılan demir genişler.
B) Çalışan insan her zaman başarır.
C) imzalanacak çok belge var.
D) Kardeşimle ödevlerimi yazıyorum.
Yanıt: A
Örnek Soru - 3
Aşağıdaki kelimelerin hangisinde büyük sesli uyumu aranır?
A) Kütüphane
B) Söz
C) Öğrenci
D) Televizyon
(1991-KLJ)
Yanıt: C
Uyarı: Bazı sözcükler Türkçe oldukları hâlde zamanla değişikliğe uğradığı için ünlü uyumuna uymamaktadır.
ESKİDEN GÜNÜMÜZDE
karındaş kardeş
alma elma
ana anne
kangı hangi
Aşağıdaki ekler tek biçimli olduğu için büyük ünlü uyumuna uymaz:
-yor ==> geliyor
-ken ==> koşarken
-leyin ==> akşamleyin
-(ı)mtırak ==> ekşimtırak
-ki ==> bununki
-daş ==> meslektaş
Bir sözcüğün ilk hecesinde düz ünlü (a, e, ı, i) varsa onu takip eden hecelerde düz ünlüler bulunur:
kitaplık, erdemli...
Bir sözcüğün ilk hecesinde yuvarlak ünlü (o, ö, u, ü) varsa bu heceyi izleyen ilk hecede düz-geniş ünlü (a, e) veya dar-yuvarlak ünlü (u, ü) bulunur:
okumaktan, örnekler, umutlar...
Uyarı: Küçük ünlü uyumunda hece takibi vardır. Yani birinci heceyle ikinci, ikinci heceyle de üçüncü hecenin uyumlu olması gerekir;
gözlerimiz, gördükleri, öğrenci...
Ünlü uyumlarının aranmadığı sözcükler:
Tek heceli sözcük: ev, sert, ilk...
Birleşik sözcükler: birkaç, Karagöz, ilkokul...
Yabancı sözcükler: medya, kaset, şeffaf...
Uyarı: Kimi sözcükler Türkçe oldukları hâlde küçük ünlü uyumuna uymamaktadır.
çamur
yağmur
karpuz
Örnek Soru - 4:
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük küçük ünlü uyumuna uymamaktadır?
A) Soğanı iyice kavur.
B) Dergileri rafa diziver.
C) Artık bu masal kabak tadı verdi.
D) Gölün suyu çekildi.
Yanıt: A
Ünsüzler (Sessizler)
Ses yolunda bir engele çarparak çıkan seslere ünsüz denir.Dilimizde yirmi bir ünsüz vardır: b, c, ç, d, f, g, ğ, h, j, k, I, m, n, p, r, s, ş, t, v, y, z.
Ses tellerinin titreşmesiyle oluşan ünsüzlere yumuşak ünsüzler adı verilir: b, c, d, g, ğ, j, I, m, n, r, v, y, z.
Ses telleri titreşmeden oluşan ünsüzlere sert ünsüzler adı verilir: ç, f, h, k, p, s, ş, t.
Tarih: 2017-07-27 12:08:47 Kategori: Türkçe
Soru Tarat
Kitaptan sorunu tarat hemen cevaplansın.
Sorunu sor hemen cevaplansın.
Büyük Küçük Ünlü Uyumu Nedir
Bu Yazıda Neler Var:
Dilimizde sesler ünlü ve ünsüz olmak üzere ikiye ayrılır.
Ünlüler (Sesliler): Ses yolunda herhangi bir engele çarpmadan çikan seslere ünlü denir. Dilimizde sekiz ünlü harf vardır: a, e, ı, i, o, ö, u, ü. Ünlü harflerin her birinin üç özelliği vardır. Aşağıdaki tabloda ünlüler bu özelliklerine göre gruplandırılmıştır:
Düz Yuvarlak
GENİŞ DAR GENİŞ DAR
KALIN a ı o u
İNCE e i ö ü
Büyük Ünlü Uyumu
Bu uyuma kalınlık-incelik uyumu da denir. Bir sözcüğün ilk hecesinde kalın bir ünlü (a, ı, o, u) bulunuyorsa diğer hecelerdeki ünlüler de kalın; ince bir ünlü (e, i, ö, ü) bulunuyorsa diğer hecelerdeki ünlüler de ince olur.çalışmak, okullarımız, etkisiz, öğrenciler...
Yukarıdaki örneklerde sözcükler, kalınlık-incelik bakımından uyumlu olduklarından büyük ünlü uyumuna uymaktadır.
Örnek Soru - 1
Aşağıdaki sözcüklerden hangisi büyük ünlü uyumuna uymaz?
A) sınırlı
B) görgülü
C) bakımsız
D) meraklı
Yanıt: D
Örnek Soru - 2
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde büyük ünlü uyumuna aykırı sözcük yoktur?
A) Isıtılan demir genişler.
B) Çalışan insan her zaman başarır.
C) imzalanacak çok belge var.
D) Kardeşimle ödevlerimi yazıyorum.
Yanıt: A
Örnek Soru - 3
Aşağıdaki kelimelerin hangisinde büyük sesli uyumu aranır?
A) Kütüphane
B) Söz
C) Öğrenci
D) Televizyon
(1991-KLJ)
Yanıt: C
Uyarı: Bazı sözcükler Türkçe oldukları hâlde zamanla değişikliğe uğradığı için ünlü uyumuna uymamaktadır.
ESKİDEN GÜNÜMÜZDE
karındaş kardeş
alma elma
ana anne
kangı hangi
Aşağıdaki ekler tek biçimli olduğu için büyük ünlü uyumuna uymaz:
-yor ==> geliyor
-ken ==> koşarken
-leyin ==> akşamleyin
-(ı)mtırak ==> ekşimtırak
-ki ==> bununki
-daş ==> meslektaş
Küçük Ünlü Uyumu
Bu uyuma düzlük-yuvarlaklık uyumu da denir. Küçük ünlü uyumunda iki kural vardır:Bir sözcüğün ilk hecesinde düz ünlü (a, e, ı, i) varsa onu takip eden hecelerde düz ünlüler bulunur:
kitaplık, erdemli...
Bir sözcüğün ilk hecesinde yuvarlak ünlü (o, ö, u, ü) varsa bu heceyi izleyen ilk hecede düz-geniş ünlü (a, e) veya dar-yuvarlak ünlü (u, ü) bulunur:
okumaktan, örnekler, umutlar...
Uyarı: Küçük ünlü uyumunda hece takibi vardır. Yani birinci heceyle ikinci, ikinci heceyle de üçüncü hecenin uyumlu olması gerekir;
gözlerimiz, gördükleri, öğrenci...
Ünlü uyumlarının aranmadığı sözcükler:
Tek heceli sözcük: ev, sert, ilk...
Birleşik sözcükler: birkaç, Karagöz, ilkokul...
Yabancı sözcükler: medya, kaset, şeffaf...
Uyarı: Kimi sözcükler Türkçe oldukları hâlde küçük ünlü uyumuna uymamaktadır.
çamur
yağmur
karpuz
Örnek Soru - 4:
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük küçük ünlü uyumuna uymamaktadır?
A) Soğanı iyice kavur.
B) Dergileri rafa diziver.
C) Artık bu masal kabak tadı verdi.
D) Gölün suyu çekildi.
Yanıt: A
Ünsüzler (Sessizler)
Ses yolunda bir engele çarparak çıkan seslere ünsüz denir.Dilimizde yirmi bir ünsüz vardır: b, c, ç, d, f, g, ğ, h, j, k, I, m, n, p, r, s, ş, t, v, y, z.
Ses tellerinin titreşmesiyle oluşan ünsüzlere yumuşak ünsüzler adı verilir: b, c, d, g, ğ, j, I, m, n, r, v, y, z.
Ses telleri titreşmeden oluşan ünsüzlere sert ünsüzler adı verilir: ç, f, h, k, p, s, ş, t.
Tarih: 2017-07-27 12:08:47 Kategori: Türkçe
Kitaptan sorunu tarat hemen cevaplansın.
Yorum Yapx